آستان سيد محمد

چاپ

ابو جعفر، سيد محمد فرزند امام هادي(عليه السلام) در 50 كيلومتري جنوب سامراء و در شمال بغداد و نزديك قريه اي به نام بلد(قريه بلد امروزه در استان صلاح الدين واقع شده است كه به سبب وجود اين قبر به « بلد سيد محمد » معروف است. اين قريه تا بغداد هشتاد كيلومتر فاصله دارد) از نواحي دُجَيل، بين راه بغداد و سامراء، دفن شده است. او، كه از بزرگان و مبارزان عصر خود بود، در ميان شيعيان و دوست داران اهل بيت به « سبع الدجيل »، شير دجيل، معروف بود. سيد محمد در 228 ق، به دنيا آمد و در 252ق دو سال قبل از شهادت امام هادي(عليه السلام)، درحالي كه از زيارت پدر باز مي گشت در قريه بلد بيمار شد و از دنيا رفت و در همان جا خاك شد. از تاريخ بناي بقعه او اطلاعي در دست نيست و به نظر مي رسد در دوران عضد الدوله ديلمي ساخته شده باشد. نخستين كسي كه به تعمير و مرمت بقعه اين بزرگوار اقدام كرد شاه اسماعيل صفوي بود. سپس، مولي محمد رفيع بن محمد شفيع در 1198ق، به نمايندگي از سوي احمد خان دنبلي به ادامه اين كار همت گماشت. اين بقعه تا زمان ياد شده به دليل دوري از جاده اصلي سامراء چندان مورد اعتنا و توجه نبود و متروك شده بود. با قرار گرفتن اين آستان برسرراه اصلي بغداد ـ سامراء، زائران بي شماري را به سوي خود جلب كرد و رو به آباداني نهاد. در 1208 ق، شيخ زين العابدين كاظمي آل سلماسي گنبدي از گچ و آجر برروي آن مزار بنا كرد و كاروان سرايي نيز جهت سكونت زائران، به هزينه احمد خان دنبلي، ساخته شد. در 1244 ق، ملامحمد صالح برغاني قزويني با نظارت سردار حسن خان تعميراتي روي آستان سيد محمد انجام داد. او عمارت قبلي را تخريب و آستان و گنبد را به صورت مجلل بنا كرد كه بازسازي آن شش سال طول كشيد.
در 1310 ق به كوشش مرحوم محدث نوري برخي از كاشي هاي گنبد مرمت و هشت حجره در جنوب و چهار حجره در طرف غرب صحن احداث شد. ضريحي از فولاد روي مرقد مطهر قرار گرفت و كف صحن با سنگ مرمر فرش شد. ديوارهاي اطراف، تا نيمه، با سنگ تزيين و بقيه آينه كاري گرديد. در سال هاي 1380 تا 1384ق توسعه اي در آستان مقدس امام زاده محمد توسط حاج آقا محمد طباطبايي قمي انجام يافت كه آخرين تعميرات در آن بود. اكنون، صحن به شكل مربعي با ضلع هاي 150 متري است. محيط گنبد پنجاه و ارتفاع آن 45 متر است و در كنار آن مناره اي به ارتفاع چهل متر قرار دارد كه در 1379 ق ساخته شده است. داخل حرم نيز با كاشي كاري و آينه كاري هنرمندان ايراني تزيين شده است.

منبع: عتبات عاليات عراق؛ دكتر اصغر قائدان

.