خُرَّمشَهر شهری است در جنوب غربی استان خوزستان و بسیار نزدیک به شهر آبادان، با از آغاز جنگ تحمیلی، خرمشهر یکی از اولین نقاطی بود که مورد حمله ارتش صدام قرار گرفت. بعثی ها خیال اشغال یک روزه خرمشهر را داشتند اما مدافعان شهر به فرماندهی شهید جهان آرا توانستند با حداقل امکانات ، 34 روز در مقابل ارتش بعث عراق مقاومت کنند و همین مساله شهر خرمشهر را به عنوان نماد و سنبل مقاومت شناساند.
دشمن پس از عدم موفقیت در اشغال خوزستان تجهیزات و امكانات دفاعي فراوانی را در خرمشهر و حومه آن مستقر و اطراف آن را مین‌گذاری کرد و خرمشهر را به عنوان نماد پيروزي خود در جنگ مطرح نمود. اما با همت جوانان ایرانی، خرمشهر پس از ۵۷۸ روز اشغال ، در تاریخ ۳خرداد ۱۳۶۱ با حمله نیروهای مردمی و نظامی در"عملیات بیت‌المقدس" آزاد شد.
در روزهاي پاياني جنگ و پس از پذيرش قطعنامه598، ارتش بعث با انبوهي از لشگرهاي خود در 31/4/1367 با تهاجمي ديگر خود را به جاده اهواز- خرمشهر رساند و 30 كيلومتر از اين جاده را اشغال كرد. در حالي كه خرمشهر در خطر محاصره و اشغال مجدد قرارگرفته بود، با پيام هشدار دهنده رهبر انقلاب و با حضور سپاه و انبوه نيروهاي مردمي در اين منطقه، طي سه روز درگيري و مقاومت، دشمن مجدداً به عقب رانده شد.
مسجد جامع خرمشهر
مسجد جامع در طول 34 روز مقاومت، مركز فرماندهي و ستاد نيروهاي مردمي بود، هماهنگي‌ها در آن جا صورت مي‌گرفت؛ تبادل‌اخبار، تجهيز، تسليح و آموزش رزمندگان، مداواي اورژانسي مجروحين و...، پایگاه های مقاومت پشتیبانی از مسجد جامع پشتیبانی می شدند.
با پیروزی عملیات بیت‌المقدس رزمندگان بلافاصله پس از آزادسازی خرمشهر خود را به مسجدجامع رساندند و نماز شکر به جای آوردند.
- گلزار شهداي خرمشهر
گلزار شهدای خرمشهر در قسمت شمالی شهر روبروی پادگان دژ و در ضلع جنوبی خیابان کمربندی قرار دارد. این گلزار يادآور شهداي گمنام و مظلوم خرمشهر است که عده ای از آنها بدون مراسم و حتی بدون کفن دفن شدند، در این گلزار هنرمند شهیدی به نام بهروز مرادی از عکاسان ماهری نیز دفن گردیده است.
این گلزار شاهد زنانی بوده است که با دستان خویش پدران و پسران و برادران خویش را در این گلزار به خاک سپرده اند.
- موزه جنگ
موزه جنگ خرمشهر ساختمان سابق شرکت نفت خرمشهر می باشد که در خیابان امام خمینی می باشد.
این ساختمان در اواخر مهر 1359 به اشغال دشمن در آمد، پس از آزاد سازی خرمشهر برای محل برپایی موزه جنگ برگزیده شد. در این موزه آثار دوره مقاومت و دوره آزاد سازی در قالب عکس، ماکت و... در معرض نمایش قرار داده شده است.
منبع: راهنمای مناطق عملیاتی جبهه های جنوب - ستاد مرکزی راهیان نور
.