حلّه
حله شهرى است در ميانه عراق،در منطقه اى به نام «الفرات الاوسط » و آن در نيمه راه بغداد-نجف،به فاصله 80 كيلو متر از بغداد، در سمت جنوب شرقى اين شهر واقع است. اين شهر كهن، يكى از مراكز مهم و حوزه هاى علمى شيعه است و بسيارى از بزرگان شيعه، مانند علامه حلى و محقق حلى از اين شهر برخاسته اند و امروزه يكى از استان هاى شيعه نشين مهم عراق است.
مراكز زيارتى و ديدنى شهر حله و حومه آن:
1 . حضرت حمزه، كه به «حمزة الغربى »شهرت دارد،وى ابو يعلى حمزة بن القاسم بن على بن حمزه بن الحسن بن عبيد الله بن ابى الفضل العباس است.او از راويان حديث و علماى بزرگوار شيعه بوده و آرامگاهش در روستاى «مزيديه »در نزديكى حله مى باشد.بر قبر او گنبد و ضريح و رواق و صحن بزرگى ساخته شده و زيارتگاه مردم است.
2 . حضرت قاسم: فرزند بزرگوار امام موسى بن جعفر عليه السلام و برادر تنى امام رضا و حضرت معصومه عليهما السلام است.او پس از شهادت پدرش از بغداد گريخت و در ميان عشاير منطقه «سورا »در اطراف حله مخفى گرديد و پس از وفات،در آرامگاه كنونى اش مدفون شد.امروزه قبر او زيارتگاه مردم است و صحن و سرا و بارگاه باشكوهى دارد و ميان مردم به استجابت دعا و نذر مشهور است.
اين دو امام زاده بزرگوار و صحيح النسب، مشهورترين امام زادگان در اين منطقه هستند و شهرت اين دو، به گونه اى است كه نام شهر مدفن آنان،از نام اصلى به نام اين دو تن تغيير يافته و در ميان مردم به شهر حمزه و شهر قاسم مشهور شده است.
3 . مشهد رد الشمس، در آغاز بزرگراه كربلا-حله، بقعه اى است با گنبد مخروطى كه بنا بر روايات تاريخى،امير مؤمنان عليه السلام هنگام باز گشت از جنگ صفين در اين بقعه نماز ظهر و عصر را پس از آن كه آفتاب به اراده پروردگار و خواست حضرت از وضعيت غروب به ظهر باز گشت، بجاى آورد. اين جايگاه، پيشينه تاريخى كهنى دارد و تمامى مورخان و محدثان در باره آن سخن گفته و آن را يكى از معجزات آن حضرت شمرده اند.
4 . حراقه: جايگاه و تپه اى است كه حضرت ابراهيم عليه السلام را در زمان نمرود بر منجنيق نهادند و به آتش افكندند. امروزه فضاى باز روبروى تپه به گونه اى است كه گويى آثار افروختن آتش عظيم روى زمين نمايان است. اين جايگاه در دهكده اى به نام «برس »در شمال حله واقع است.
5 . آرامگاه ابراهيم احمر العينين: وى ابراهيم بن عبد الله المحض بن الحسن المثنى فرزند امام حسن مجتبى عليه السلام است. او عالم، عابد، زاهد و شجاع بود و در سال 145 ه .ق بر عليه ابو جعفر منصور قيام كرد و به دست لشكريان او، پس از جنگ و خونريزى عظيمى به شهادت رسيد و سر او را بريدند و به هاشميه پايتخت منصور (در نزديكى حله) آوردند. امروزه بر جايگاه سر او در هاشميه، در نزديكى رودخانه «الجربوعيه » آرامگاهى ساخته اند.
6 . هاشميه: و آن شهرى است در نزديكى حله كه نخستين پايتخت عباسيان بوده است.در اين شهر ابو العباس سفاح و ابو جعفر منصور خلافت كردند و منصور پس از ساختمان بغداد بدانجا منتقل شد.ده ها نفر از سادات جليل القدر بنى الحسن عليه السلام به دست اين دو تن در اين شهر به شهادت رسيدند. برخى از آنها را از مدينه بدين شهر آورده و زندان نمودند و سپس در گورهاى دسته جمعى دفن كردند و يا در ديوارها و ستون ها جاى دادند و بر آنها ساختمان بنا كردند.
7 . آرامگاه ابراهيم بن عبد الله المضر (در هاشميه) .
8 . قبر ابو الخير (در دهكده عتايق) .
9 . ابو دميعه: او محمد بن على بن الحسين فرزند زيد بن على بن الحسين عليهما السلام است كه آرامگاهش در « محلة الطاق » است. وى امامزاده اى والا مقام است و در سال 140 ه .ق در گذشت كه قبر او از زيارتگاه هاى مشهور شهر حله است.
10 . ابو محمد الحسن الاسمر: از نوادگان زيد شهيد است و آرامگاهش در روستاى «زبيد » در حومه حله قرار دارد.
11 . ابو جعفر محمد الادرع: از نوادگان امام حسن مثنى است و آرامگاهش در روستايى در جنوب حله واقع است.
12 . اسماء بنت عميس: او از زنان پيشتاز در اسلام است كه به همراه شوهر خود جعفر بن ابى طالب به حبشه هجرت نمود و پس از شهادت حضرت جعفر، به همسرى ابو بكر در آمد و محمد بن ابى بكر ثمره اين ازدواج بود و پس از مرگ او و شهادت حضرت فاطمه عليها السلام همسر امير المؤمنين شد. آرامگاهى در حومه هاشميه به او نسبت داده مى شود.و در نزديكى آن قبر فرزندش يحيى كه از امير المؤمنين على عليه السلام است. قرار دارد.
13 . اسماعيل طباطبا: نواده حسن مثنى فرزند امام حسن عليه السلام كه آرامگاهش در هاشميه است.
14 . حضرت ايوب: اين پيامبر عظيم الشان از انبياى بنى اسرائيل است كه در سرزمين عراق وفات يافت و آرامگاهش در چهار فرسنگى جنوب شهر حله به سمت كوفه،در منطقه اى به نام «الرارنجيه »قرار دارد.
15 . بكر بن علىب نا بى طالب،كه در سال 60 ه. ق در گذشت و آرامگاهش در جنوب شهر حله و در نزديكى بزرگراه نجف - حله واقع است.
16 . جايگاه شهادت زيد بن على، كه در سال 120 ه .ق و پيرو قيام فراگيرش عليه خلفاى جور به شهادت رسيد. دشمنان گور او را شكافته و جسدش را بيرون آوردند و سرش را بريدند و جسد مباركش را آتش زدند.امروزه در جايگاه دفن نخستين او،آرامگاهى با شكوه ساخته شده و زيارتگاه مردم است. اين جايگاه در مشرق شهر كفل مى باشد.
17 . ابوالعباس سفاح: نخستين خليفه عباسىا ست. مرگا و در سال 136 ه .ق واقع شده و گور او درون مخروبه اى در شهر قاسم مى باشد.
18 . عبد الله المحض: نوه امام حسن عليه السلام كه در سال 145 ه .ق زنده به گور گرديد و آرامگاهش در هاشميه است.
19 . عبد الله بن زيد: برادر يحيى بن زيد شهيد است. آرامگاهش در
17 كيلو مترى شمال كفل در حومه هاشميه است.
20 . عمران بن على بن ابى طالب عليه السلام: بنا به نقل مورخان،او در جنگ نهروان مجروح و هنگام انتقال به كوفه در نزديكى حله شهيد و مدفون گرديد. آرامگاهش در يك كيلو مترى شمال حله است.
21 . عون بن على: از امام زاده هاى مدفون در حومه شهر هاشميه است.
22 . القاسم بن موسى الكاظم عليه السلام: آرامگاهش در جنوب شهر حله مى باشد.
23 . محمد الديباج و چهار تن ديگر: اينان گروهى از سادات بنى حسن عليه السلام هستند كه در بقعه اى در هاشميه مدفونند.
علاوه بر اين امام زاده هاى جليل القدر، ده ها امام زاده ديگر در گوشه و كنار اين منطقه وجود دارند و شايد دهى نيست كه در آن بقعه اى از امام زاده اى صحيح النسب نباشد. امروزه قبور اين افراد در شهر هاشميه و پيرامون آن، زيارتگاه مؤمنان است.

آرامگاه هاى علما و فقها در شهر حله:
1 . ابن ادريس حلى: او از بزرگان فقهاى اماميه است و از روى كتاب مشهورى به نام «السرائر » بر جاى مانده كه خود نيز بدين نام شهرت يافته و به «صاحب السرائر » معروف است. ابن ادريس در سال 598 ه .ق در گذشت و آرامگاه با شكوهش اينك درون شهر حله واقع است.
2 . ابن حماد الواسطى: ابن حماد از بزرگان فقهاى اماميه است كه قبرش در «محله الجامعيين »حله مى باشد.
3 . ابن سعيد حلى: او شيخ نجيب الدين يحيى بن احمد حلى، از فقهاى بزرگوار اماميه و نويسنده كتاب «جامع الشرائع »است.
در سال 689 ه .ق در حله در گذشت و در خانه خود مدفون شد. آرامگاه وى امروزه در «محلة الطاق » شهر حله قرار دارد و بر قبرش گنبد و سرايى ساخته اند. در پيرامون قبر او، آرامگاه گروهى از بزرگان شيعه نيز قرار دارد. علاوه بر اين بزرگان، آرامگاه جمع بسيارى از فقها و علماى ديگر نيز در حله قرار دارد كه آرامگاه همگى داراى قبه و صحن و سرا است، همانند:
محقق حلى: نويسنده مشهور كتاب «شرائع الاسلام » (متوفاى سال 676 ه .ق و آرامگاهش مشهور است.)
ابن العرندس در محله جبران.
شيخ احمد بن فهد الاحسائى(متوفاى سال هاى آغازين قرن نهم هجرى) و قبر او در «محلة الطاق »است.
ابن نما حلى كه قبرش در «محلة المهدية »واقع است.
جمال الدين بن طاووس حلى (متوفاى 673 ه .ق) و قبرش در «محلة الجباويين »است.
خليفىا لموصلى (متوفاى سال 850 ه .ق) كه قبرش در حله مشهورا ست. شرف الدين ابن طاووس كه آرامگاهش در حله معروف و مشهور است.
شيخ ابو الحسن شفهنى حلى (متوفاى نيمه قرن نهم) كه قبر او در «محلة المهدية »حله است.
عبد الكريم ابن طاووس (متوفاى 693 ه .ق) قبر او در محله « باب النجف »حله قرار دارد.
على بن طاووس (متوفاى 644 ه .ق) قبر او در «محلة الجامعيين » در حله است