1. اگر برنامه سفر زائران عزيز به گونه اي باشد كه كمتر از ده روز در يك محل مي مانند، نمازهاي چهار ركعتي را بايد دو ركعتي(شكسته) بجا آورند، حتي افرادي كه پيش از اين به جهت آنكه شغلشان يا مقدمه شغلشان مسافرت بوده است، مانند خلبانان و ملوانان و برخي از رانندگان. و كساني كه براي انجام كار زياد به سفر مي روند ولي اين سفر آنان زيارتي است و شغلي نيست بايد نمازهاي چهار ركعتي را شكسته بخوانند. آري اگر افرادي بدانند كه مي توانند حداقل ده روز در يك محل؛ مثلاً در كربلا يا نجف بمانند و با قصد ماندن حداقل ده روز به آنجا بروند، نمازشان تمام است.¹
2. مسافري كه قصد كرده ده روز بماند، اگر بيشتر از ده روز، مثلا 13 يا 15 روز بماند، تا وقتي كه مسافرت نكرده و از آنجا نرفته، بايد نمازش را تمام بخواند و لازم نيست دوباره قصد ماندن ده روز كند.²
3. مسافري كه بنا دارد ده روز در جايي بماند ، اگر از قصد خود برگردد تكليف او بدين شرح است:
الف : پيش از خواندن نماز چهار ركعتي از قصد خود برگردد و تصميم بگيرد كمتر از ده روز بماند، بايد نماز را شكسته بخواند.
ب : پس از خواندن يك نماز چهار ركعتي از قصد خود برگردد؛ تا وقتي كه در آنجاست بايد نماز را تمام بخواند.³
4. مسافري كه قصد كرده ده روز در جايي بماند، اگر در بين نماز چهار ركعتي از قصد خود برگردد، چنانچه مشغول ركعت سوم نشده، بايد نماز را دو ركعتي تمام نمايد و بقيه نمازهاي خود را شكسته بخواند و اگر مشغول ركعت سوّم شده، نمازش باطل است و تا وقتي كه در آنجاست بايد نماز را شكسته بخواند، اگر چه داخل در ركوع ركعت سوم شده باشد.⁴
5 ـ مسافري كه بنا دارد ده روز در جايي بماند اگر:
الف : تصميم نداشته باشد به اطراف آنجا برود، يعني تمام ده روز را در يك جا مي ماند، نمازش تمام است.
ب : تصميم دارد به اطراف(كمتر از 5/22 كيلومتر) برود و برگردد ولي كمتر از چند ساعت در آنجا مي ماند، يعني در تمام ده روز چند ساعتي بيرون آن محل خواهد بود، در اين صورت نيز نمازش تمام است.
ج : تصميم دارد پس از ده روز به اطراف(كمتر از 5/22 كيلومتر ) برود و برگردد، در اين صورت نيز نمازش تمام است.
د : تصميم دارد در بين ده روز به اطراف برود و مي داند، بيش از چند ساعت طول مي كشد، در اين صورت قصد ده روز صحيح نيست و نمازش شكسته است.
هـ : تصميم بيرون رفتن نداشته و پس از خواندن حداقل يك نماز چهار ركعتي ، بيرون رفت(كمتر از 5/22 كيلومتر) در اين صورت نماز تمام است و ضرري به قصد ندارد، هر چند بيش از چند ساعت طول بكشد.⁵
6. مسافري كه مي خواهد ده روز در محلي بماند، در صورتي بايد نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در يك جا بماند، پس اگر بخواهد مثلاً ده روز در نجف و كوفه بماند، بايد نماز را شكسته بخواند.⁶
7. مسافر مي تواند در مسجدالحرام و مسجد النبي(صلّي الله عليه وآله) و مسجد كوفه و حرم امام حسين(عليه السلام) نماز را تمام يا شكسته بخواند ولي تمام خواندن با فضيلت تر است.⁷
8. تمام روضه شريفه(زير گنبد) حرم مطهّر امام حسين(عليه السلام) و رواقها و مسجد متصل به آن، همين حكم را دارد و مسافر مي تواند در آنجا نيز نماز را تمام بخواند، ولي در غير از روضه شريفه؛ يعني در رواق ها و مسجد متصل به آن احتياط مستحب است كه مسافر نماز را شكسته بخواند ولي در صحن و شهر كربلاء بايد نماز را شكسته بخواند.⁸
9. مسافر مي تواند در اين اماكن، بدون نيّتِ تمام يا شكسته، نماز را شروع كند و در وسط آن يكي را اختيار كند و بر همان اساس نماز را به پايان ببرد و حتي در اثناي نماز مي تواند نيّت را برگرداند؛ مثلاً به نيت شكسته خواندن نماز را شروع كرده ولي در اثناي نماز قصد كند كه نماز را چهار ركعتي تمام كند و همچنين به عكس، تا وقتي كه محل عدول نگذشته باشد. پس اگر به نيت چهار ركعتي نماز را شروع كرده و در ركعت اوّل يا دوم تصميم گرفت كه نماز را شكسته بخواند، اشكال ندارد. ⁹
10. حكم تخيير بين تمام و شكسته مخصوص نماز است، بنابراين شخص مسافر حتي اگر تمام روز را در حرم امام حسين(عليه السلام) يا مسجد كوفه بماند نمي تواند روزه بگيرد. مگر روزه مستحب با نذر كه حكم آن خواهد آمد.¹⁰

پي نوشت ها:
1. توضيح المسائل، نماز مسافر و تحرير الوسيله ، ج1 ، ص258 ، القول في قواطع السفر ، الثاني
2. توضيح المسائل، م1347
3. همان، م1342
4. همان، م1346    
5. العروة الوثقي، ج1 ، في قواطع السفر، م8
6. توضيح المسائل، م 1337 و تحرير الوسيله ، ج1 ، ص259 ، القول في قواطع السفر ، م 6
7. توضيح المسائل، م 1356 و تحرير الوسيله ، ج1 ، ص264 ، القول في احكام المسافر ، م 8
8. همان
9. تحرير الوسيله، ج1 ، ص264 ، القول في احكام المسافر ، م 8
10. همان، ج1 ، ص264 ، القول في احكام المسافر ، م 10

منبع: احكام فقهيِ سفرِ زيارتي عتبات؛ محمدحسين فلاح زاده