وادي السلام يكي از مكان هاي مقدس نجف است كه در آن هزاران نفر به خاك سپرده شده اند از جمله قبر تعدادي از پيامبران و بسياري از سادات، صالحان و بزرگان دين نيز در آن است. اين قبرستان قديمي و تاريخي نجف اشرف در شمال شرقي شهر واقع است و بيست كيلومتر مربع مساحت دارد. قدمت آن به بيش از هزار سال مي رسد¹ و بسياري از قبرهاي آن داراي بقعه و گنبد است.²
اديب الملك اين قبرستان را چنين توصيف مي كند:
«باطن آن قبرستان معلوم است كه بهشت جاودان است و مكان ارواح مؤمنان ليكن در ظاهر نيز قبرستاني به آن شكوه و به آن طراوت و روح در ربع مسكون نيست و مقبره مطهر هود و صالح و پيغمبر در آن جا است».³
براي اين قبرستان فضايل زيادي نقل شده است از جمله:
امام علي(عليه السلام) مي فرمايد: «در اين سرزمين ارواح مؤمنان دسته دسته با يك ديگر صحبت مي كنند و هر مؤمني در هر جايي از زمين بميرد به او گفته مي شود: «به وادي السلام ملحق شو كه وادي السلام جايگاهي از بهشت است».⁴
و نيز از امام صادق(عليه السلام) نقل است: «هر مؤمني كه در شرق يا غرب عالم بميرد، خداوند روحش را به وادي السلام مي برد».⁵ هم چنين گفته اند از اين قبرستان خداوند هفتاد هزار نفر را بدون حساب وارد بهشت مي كند».⁶

1 ـ مرقد هود و صالح (عليه السلام)
در وادي السلام، شهر خاموشان، مقبره حضرت هود(عليه السلام) و صالح(عليه السلام) قرار دارد. بر اين دو مقبره ابتدا به كوشش علامه بحر العلوم بقعه و بنايي از گچ و سنگ ساخته شد و در 1337 ق بناي آن توسط يكي از نيكوكاران ايراني تجديد و گنبد آن نيز كاشي كاري شد.⁷

2 ـ مقام هاي امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) و امام صادق(عليه السلام)
قسمت شمال وادي السلام محلي است كه آن را مقام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) و امام صادق(عليه السلام) مي نامند. ساختماني نسبتاً قديمي با دو تابلو كه مكان نماز آن دو بزرگوار را مشخص مي كند و گنبدي به رنگ آبي برفراز آن استوار است. در داخل ساختمان چاهي قرار دارد كه به «بئر امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف)» معروف است و اطراف آن را چند قبر فرا گرفته است. گويند امام زمان(عجل الله تعالي فرجه الشريف) را در اين مكان مشاهده كرده اند.⁸
بناي اين ساختمان به كوشش علامه بحر العلوم برپا شده است. اين بنا تا 1310ق باقي بود كه در آن سال يكي از افراد نيكوكار به نام سيدمحمد خان آن را به طرزي زيبا تجديد بنا كرد كه اكنون به همان صورت باقي است.⁹
او هم چنين گنبدي با كاشي هاي آبي رنگ بر روي اين مقام احداث كرد. در داخل بنا سنگي وجود دارد كه زيارت حضرت حجّت روي آن حك شده است. تاريخ كتابت اين سنگ 1200 ق است. از امام صادق(عليه السلام) نقل شده: «هركس حرم جدم را زيارت كرد دو ركعت نماز بخواند و دوباره دو ركعت نماز ديگر و آنگاه دو ركعت ديگر بخواند، اولين آن بر در محل قبر امير المؤمنين(عليه السلام) و دومين در محل رأس الحسين و سومين در محل منبر حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف)». البته موضعي كه حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) در آن نماز مي گزارد، روشن نيست.¹⁰ در داخل اين مكان، مقام ديگري وجود دارد كه به امام صادق(عليه السلام) منسوب است. از وجه تسميه اين مقام اطلاعي در دست نيست.


پي نوشت ها:
1. بابايي، همان، 150.
2. ناصر الدين شاه، همان، 125. در آن دوران يعني هنگامي كه ناصر الدين شاه از اين قبرستان ديدن كرده گفته است «به اندازه شهر نجف ابنيه و آثار دارد».
3. اديب الملك، همان، 192.
4. مجلسي، بحار الانوار، ج22/37.
5. پيشين، همان جا.
6. آل محبوبه، 1/98.
7. بابايي، همان، 147-149.
8. پيشين، همان جا.
9. آل محبوبه، همان جا.
10. آل محبوبه، همان، 1/95.

منبع: عتبات عاليات عراق؛ دكتر اصغر قائدان