مرقد شريف بزرگترين فداكار و تلاشگر تاريخ اسلام در پي انحراف جامعه از طريق الهي و فراموش كردن نصايح و راهنمايي هاي رسول اكرم(صلّي الله عليه و آله) تا پايان دوران حكومت امويان يعني سال 132 هـ.ق كاملا مخفي و از اسرار شيعيان سوخته دل بود. در اين دوران سياه و سخت، فرزندان علي(عليه السلام) و شيعيان خاص و مورد اعتماد، با راهنمايي ائمه(عليهم السلام) مخفيانه به زيارت مرقد اولين جانشين پيامبر مي آمدند.
زوال بني اميه باعث گشت افراد بيشتري از مدفن علي(عليه السلام) آگاه شده و تردد و رفت و آمد در اطراف مزار ساده و بي آلايش آن حضرت بيشتر گردد. پس از صد سال و چندي انتظار، نور اميد در دل شيفتگان تابيده و آرزوي ديرين آنان تحقق يافت. اخبار زيادي در مشخص ساختن آن موضع شريف به ويژه از امام صادق(عليه السلام) منتشر گشت. پس از آن علويان و عباسيان به زيارت شتافته و مردم از هر سوي بدان روي آوردند.
آستان مقدس علوي در حال حاضر از صحن و حرم تشكيل مي شود.
بر روي قبر مطهر صندوقي از ساج خاتم كاري شده و نفيس قرار گرفته كه اهدائي شاه اسماعيل صفوي است. در اطراف صندوق مطهر سوره دهر و احاديثي در شأن حضرت علي(عليه السلام) با خط زيبا نوشته شده است.
بر روي صندوق، ضريح نقره اي قرار گرفته كه از ده هزار و پانصد مثقال طلاي خالص و دو ميليون مثقال نقره تشكيل شده است.
در وسط ايوان طلا قصيده اي فارسي با حروف طلا به خط زيباي محمد جعفر اصفهاني و به تاريخ 1156هـ.ق . در مدح حضرت امير نوشته شده است اين قصيده از سروده هاي شاعر مشهور سيد محمد عرفي شيرازي است و مطلع آن چنين است:
اين بارگاه كيست كه گويند بي هراس
كاي اوج عرش سطح حضين تو را مماس
در طرف شمال و جنوب ايوان دو گلدسته (مناره) طلا به ارتفاع 35 متر واقع است كه در بالاي آن بعضي از آيات سوره جمعه كتيبه شده است.
صحن شريف آستان علوي با طرحي بديع بنا گشته و يكي از مهم ترين ويژگي هاي آن اين است كه در هر چهار فصل سال آفتاب مستقيم بر قبر مطهر مي تابد و زوال ظهر در هر دو فصل زمستان و تابستان مشخص مي گردد.
در حال حاضر پنج درب، صحن شريف را با خارج مرتبط مي سازد:
1. درب جهت قبله
2. درب مقابل جهت قبله كه به باب الطوسي مشهور است
3 و 4. دو درب در جهت مشرق
5. تا زمان شاه عباس درب هاي ورودي 4 باب بود ولي در عهد سلطان عبدالعزيز عثماني در سال 1279ق، در طرف غرب نيز دري ايجاد گرديد كه پنجمين درب مي باشد.
در حال حاضر، صحن بزرگي در بخش غربي حرم، در حال ساخت است.
توسعه و باز سازي بناي حرم و صحن مطهر پس از سقوط رژيم بعثي، از بزرگترين و وسيع ترين مراحل توسعه آستان علوي است، حضور و مديريت ايرانيان در امر بازسازي مشهود است.

درباره حضرت علي عليه السلام