شهر هویزه جنوبی‌ترین شهر دشت‌آزادگان محسوب می‌شود و مرکز بخش هویزه یا هوزگان است و در 10کیلومتری جنوب‌غربی سوسنگرد قرار دارد. هویزه کلمه‌ای عربی است و از "هیازت" به معنی آبادکردن مشتق شده است. این شهر و حومه آن در دوره خلفای اسلامی، آباد و سرسبز بود و کوشک‌ هویزه و کوشک بصره دو قلعه محکم  و دژ دفاعی این سرزمین به شمار می‌آمد. بخش هویزه توسط رودخانه کرخه‌نور آبیاری می‌شود و آب و هوای آن گرم و خشک است. نژاد مردم هویزه آریایی و سامی است و به زبان فارسی و عربی سخن می‌گویند و اغلب شیعه دوازده‌امامی هستند. از اوایل سال‌1358حکومت بعثی عراق علاوه بر ایجاد تحرکات در مرزهای مشترک دو کشور اقدامات گسترده‌ای نیز در داخل ایران آغاز کرد. در این میان منطقه عرب‌نشین هویزه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. با آغاز جنگ هویزه آخرین شهر در دشت‌آزادگان بود که به اشغال ارتش عراق درآمد. نیروهای عراقی پس از پیش‌روی در منطقه سوسنگرد وکرخه‌نور، عملا هویزه را در محاصره داشتند لیکن برای اشغال آن تعجیل نمی‌کردند تا این که عملیات نصر در 15/10/1359 آغاز شد؛ در اولین مرحله آن یک تیپ عراقی منهدم شد. اما مراحل بعدی عملیات با ناکامی روبه‌رو شد و با كاهش تدريجي توان مدافعان، دشمن در روز 18/10/1359 خود را به كرخه‌نور رسانید و نيروهاي خودي ضمن عقب‌نشيني، ناچار شدند براي جلوگيري از نفوذ دشمن به شمال كرخه نور، پل واقع در روستای حمودي فردوس را تخريب كنند. دشمن با توجه به تجاربي كه از جريان مقاومت مدافعان سوسنگرد و خرمشهر كسب كرده بود، قصد داشت با پيش‌روي گام به گام و محتاطانه، محاصره شهر را از چهار طرف كامل كند و هنگامي كه شهر كاملاً تخليه شده و ديگر مقاومتي در آن وجود ندارد وارد هويزه شود. لذا در روز21/10/1359 حدود 50 تانك دشمن در نزديكي روستای ساريه موضع گرفتند و در جنوب‌شرقي هويزه نیز نیروهای دشمن تا 2كيلومتري شهر پيش‌روي نموده و شهر را زير آتش خود قرار دادند. در روز23/10/1359 يك گردان تانك و يك گردان پياده از ارتش عراق نیز در 1کیلومتری شرق هويزه محاصره را کامل‌تر کردند. نيروهايي هم كه از دو روز قبل در نزدیکی روستاي ساريه مستقر بودند، پيش‌روي كرده و جاده را در اختيار گرفتند. در روز 25/10/1359 در حالي كه هويزه زير آتش قواي دشمن قرار داشت، يك گردان پياده عراق نیز خود را به روستاي ساريه رساند و در آنجا مستقر شد. به اين ترتيب هويزه علاوه بر شرق و جنوب از سمت شمال و غرب نيز محاصره شد و دشمن در تاريخ 27/10/1359 وارد شهر شد و چند تانك را براي تأمين در داخل شهر مستقر كرد و افراد پياده با اطمينان از نبودن نيروهاي مقاومت، به غارت منازل مردم مشغول شدند. این شهر در طی دوران محاصره به طور کلی تخریب شد به نحوی که قدم‌گاه‌ حضرت‌عباس‌(ع) و ‌ساختمان‌ مقابل‌ آن تنها آثار باقي‌ مانده‌ از شهر قدیم هویزه است. از آن زمان هویزه در اشغال دشمن بود تا آن که در مورخ 18/2/1361 طی مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس آزاد شد. در این عملیات، قوای قرارگاه قدس به 5گروه تقسیم شده و قدس1 در غرب هویزه و قدس‌های 2، 3، 4 و 5 در شرق هویزه وارد عمل شدند. در نتیجه تلاش‌هایی که باعث عقب‌نشینی دشمن از این منطقه شد، حدود 4100 کیلومترمربع از منطقه اشغالی شامل جفیر پادگان حمید و به خصوص هویزه آزاد شد. بلافاصله پس از آزادی هویزه آستان قدس‌رضوی به فرمان حضرت امام‌خمینی(ره) کار ساخت شهر جدید هویزه که سه برابر شهر ویران شده قبل بود را آغاز نمود که تا سال 1364همچنان ادامه داشت.

منبع: اطلس‌ جغرافیای‌حماسی(1)