رود کارون به طول 850 کیلومتر، طولانی‌ترین رودخانه ایران است و يكي از عوارض و موانع طبيعي بسيار مهم و استراتژيك خوزستان به شمار مي‌آيد. سرچشمه شاخه‌های اصلی کارون(ارمند و بازفت) و چشمه دیمه، زردکوه بختیاری در استان چهارمحال و بختیاری است ولی شاخه‌های فرعی آن از کوه‌های مختلف سرچشمه می‌گیرند مانند خرسان از دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد و دز از ارتفاعات لرستان. این رود، پس از عبور از مناطق کوهستانی و پر پیچ و خم، در منطقه‌ای به نام گتوند وارد دشت خوزستان می‌شود. رود کارون در شمال شوشتر به دو شاخه تقسیم می‌شود که در جنوب شوشتر به یکدیگر متصل می‌شوند. مهم‌ترین شاخه فرعی کارون، رود دز است که در شمال اهواز به کارون ملحق می‌شود. رود کارون در مرز ایران و عراق، به اروندرود پیوسته و روانه خلیج‌فارس می‌شود. پیچ و خم‌های موجود در سر راه این رود، خوزستان را به جلگه‌ای بی‌نظیر تبدیل کرده‌است. سدهای مختلفی بر روی این رودخانه ساخته شده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها، سدهای کارون‌۱، کارون‌۳، کارون‌۴، مسجد‌سلیمان و در پایین‌تر، سدهای گتوند‌علیا و سد تنظیمی گتوند می‌باشند. روزانه ۲۰هزار متر مکعب آب از رودخانه کرخه توسط کانالی معروف به کانال شهید چمران به رودخانه کارون منتقل می‌شود. کارون اکنون مانند سابق پرآب نیست و قابلیت کشتیرانی ندارد. کارون از خرمشهر تا اهواز 180کیلومتر طول دارد و به کارون سفلی موسوم می‌باشد. این رود در گذشته از 4کیلومتری شمال اروند‌رود مستقیم به خلیج‌فارس می‌ریخت اما با حفر کانال عضدی در جنوب خرمشهر و در زمان عضد‌الدوله دیلمی(324ـ372 ق) این رود به دو شعبه تقسیم شد. یک شعبه به نام بهمن‌شیر در شمال آبادان که به موازات اروندرود به خلیج‌فارس می‌پیوندد و شعبه دیگر به همان نام کارون که به کانال عضدی نیز معروف است و از جنوب خرمشهر به اروندرود می‌ریزد. اين رودخانه داراي عرضي متغير است به گونه‌اي كه در پاره‌اي نقاط فاصله‌ي دو ساحل كارون حدود 150متر است؛ حال آنكه در ديگر مناطق، اين فاصله بين 200 تا 250متر مي‌باشد. ارتش عراق با آغاز جنگ به علت عدم امکان برای عبور از اروندرود و نیز دشواری عبور از سد مدافعان خرمشهر، عملیات اشغال آبادان را با عبور از رودخانه کارون در منطقه مارد و سپس پیش‌روی به سوی بهمن‌شیر طراحی نمود. بر این اساس تیپ6 لشکر3 زرهی ارتش عراق در مورخ19/7/1359 با ایجاد پل شناور در منطقه مارد ضمن عبور از کارون، محاصره آبادان را تکمیل کرد و سپس برای تقویت نیروهایش و سپس گسترش منطقه تصرف شده در شرق کارون، پل دیگری بر روی کارون در منطقه قصبه نصب کرد. با سقوط خرمشهر در مورخ 4/8/1359و انهدام پل خرمشهر بر روی کارون این رودخانه به عنوان یک مانع‌طبیعی بین نیروهای خودی در آبادان و نیروهای دشمن در خرمشهر اهمیت یافت. با انجام عملیات ثامن‌الائمه(ع) در مورخ 5/7/1360 دشمن به طور کلی از ساحل شرقی کارون بیرون رانده شد. با نصب پل پیروزی بر روی کارون در مورخ 10/2/1361 در منطقه دارخوین، مقدمات آزادی خرمشهر و ساحل شمالی رودخانه کارون در مورخ 3/3/1361 فراهم شد. اکنون در یادمان شهدای شرق کارون در بخش شرقی رودخانه کارون و شمال شرقی شهر آبادان 9شهید دوران دفاع مقدس به خاک سپرده شده اند.

منبع: اطلس‌ جغرافیای‌حماسی 1