شَلَمچه منطقه‌ای مرزی در غرب خرمشهر و نزدیکترین نقطه مرزی به شهر بصره است. دشت شلمچه تا عمق خاك عراق ادامه دارد. جاده ترانزیت خرمشهر – بصره از منطقه شلمچه می گذرد و در دو طرف مرز و در حوالی این نقطه گمرک و پاسگاه شلمچه ایران و عراق قرار دارند.
شلمچه یکی از مهمترین محورهای حمله ارتش عراق به ایران در 31/6/1359 بود. ارتش عراق با گذر از این منطقه به سوی خرمشهر تاخت. پس از عملیات بیت‌المقدس که به بازپس‌گیری خرمشهر به دست ارتش ایران انجامید این منطقه همچنان در دست ارتش عراق بود.
دشمن در سال 1364 به دنبال مشاهده‌ي پيشروي‌هاي رزمندگان‌اسلام، به فكر ايجاد مانعي غير قابل عبور براي نيروهاي اسلام افتاد؛ بنابراين پيرو تدابير پدافندي خود، در شمال جزيره‌ي بوارين، آب‌زيادي را در زميني به وسعت هفتاد و پنج كيلومتر مربع، رها ساخت.
در طول جنگ منطقه شلمچه صحنه عملیات‌های بیت‌المقدس، رمضان، پشتیبانی والفجر8، کربلای4، کربلای5، کربلای8 و بیت المقدس7 بود که در این میان، نبرد کربلای5 از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این عمليات را می توان سخت ترین عملیات نام برد.
در عملیات کربلای 5 مردان بزرگ زیادی شهید شدند که در بین ایشان سرداران شهیدی یدالله کلهر قائم مقام لشكر 10 سیدالشهداء و حسین خرازی فرمانده لشکر 14 امام حسین(ع)، شهید میثمی، دقایقی و... به چشم می خورند.
حضور پرشور مقام معظم رهبري در تاريخ هشتم مهر ماه 1378 در مشهد شهيدان شلمچه، نورانيّت خاصي به اين منطقه داد و بنا به دستور معظم‌له مقرر شد يادمان شهداي‌شلمچه و فضاهاي موردنياز و جاده‌هاي ضروري، طراحي و اجراشود.
در این یادمان، 8 شهید مدفون هستند که در بخش مرکزی یادمان قرار دارند. امروزه شلمچه یکی از محورهای تردد زائران کربلاست که قبل از زیارت کربلای معلی به زیارت یاران آخرالزمانی امام حسین(علیه السلام) در کربلای ایران مشرف می شوند.
منبع: راهنمای مناطق عملیاتی جبهه جنوب - ستاد مرکزی راهیان نور 1389
.