دهلاویه روستايي است در شمال غربی سوسنگرد، این روستا در روزهای اول جنگ مورد تهاجم رژیم بعث قرار گرفت. مدافعان‌دهلاويه ده روز سرسختانه در برابر دشمن مقاومت كردند تا اين كه در 24/8/1359 توان مقاومت برایشان باقي نماند و دشمن با اشغال دهلاويه خود را به سوسنگرد رساند.
در 26/3/60 نیروهای شهید چمران طی عملیاتی دهلاویه را آزادکردند لیکن دشمن با حملات خود این روستا را مجددا اشغال کرد. در این عملیات فرمانده نیروهای خودی (ایرج رستمی) به شهادت رسید و هنگامی که دکتر مصطفی چمران فرمانده ستاد جنگ های نامنظم – و وزیر دفاع- برای معرفی فرمانده جدید عازم دهلاویه شد، در پشت کانال این منطقه (مکان فعلی یادمان) بر اثر اصابت گلوله خمپاره فرمانده به شدت مجروح شد و هنگام انتقال به اهواز به شهادت رسید. سرانجام در 27/6/60 در عملیات”شهید آیت الله مدنی” این روستا آزاد شد.
در سال 1374، در 400 متری غرب روستای دهلاویه بنای یادبودی جهت پاسداشت رشادت های شهید چمران به همت بنياد حفظ آثار و ارزش‌هاي دفاع مقدس ساخته شده است. که در سال 1384 شهیدی گمنام در محوطه مرکزی آن به خاک سپرده شد.
این یادمان در 5 فروردین 1385 با حضور مقام معظم رهبری رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفت.
منبع: راهنمای مناطق عملیاتی جبهه های جنوب - ستاد مرکزی راهیان نور
.
