نماز تحيّت مسجد
وقتي انسان به مسجد مي رود مستحب است دو ركعت نماز به قصد تحيّت و احترام مسجد بخواند و اگر نماز واجب يا مستحب ديگري هم بخواند، كافي است.¹

جا گرفتن براي نماز
1. مسجد و حرم از اماكن مشترك و عمومي مسلمانان است كه همه آنان در استفاده از آن مساوي هستند ـ البته استفاده هايي كه مخالف شرع و شأن آن اماكن مقدس نباشد ـ پس اگر شخصي قبل از ديگري، جايي براي نماز يا عبادتي ديگر يا قرائت قرآن يا خواندن دعا در اختيار گرفت، ديگري نمي تواند آن جا را از او بگيرد. آري بعيد نيست كه نماز ـ جماعت يا فرادي ـ بر ساير كارها مقدم باشد، پس اگر شخصي جايي از مسجد يا حرم را براي تلاوت قرآن يا درس گفتن يا دعا خواندن اشغال كرده باشد و شخص ديگري بخواهد در آنجا نماز بخواند و جاي ديگري در مسجد براي نماز خواندن نباشد يا بخواهد به جماعت ملحق شود و جاي ديگري براي فُرادا خواندن نماز هست ولي براي شركت در جماعت نيست، مثلاً در كنار صفوف به هم فشرده نماز جماعت، شخصي مشغول قرائت قرآن است و شبستان ديگري در مسجد براي نماز فرادي خواندن هست ولي جايي براي شركت در نماز جماعت باقي نمانده و شخصي وارد مي شود و مي خواهد در نماز جماعت شركت كند، بر شخصي كه قرآن مي خواند واجب است جاي خود را به نمازگزار بدهد.²
2. اگر كسي درمسجد يا حرم جايي براي خود بگيرد وديگري نگذارد كه از آنجا استفاده كند، حق او را غصب كرده است.³
3. كسي كه در مسجد يا حرم نشسته است، اگر ديگري جاي او را غصب كند و در آنجا نماز بخواند بنابر احتياط واجب بايد دوباره نمازش را در محل ديگري بخواند.⁴
4. گذاشتن رحل⁵ براي نشستن در حرم يا مسجد، مانند نشستن است، يعني صاحب رحل حق اولويتي نسبت به آن مكان پيدا مي كند و ديگران نمي توانند جاي او را بگيرند به شرط آن كه رحل، چيزهايي مثل سجاده و عبا باشد كه تمام محل نماز خواندن يا قسمت عمده آن را بگيرد، نه مثل گذاشتن مهر يا تسبيح يا مسواك و شانه و امثال اينها. بنابراين با گذاشتن مهر يا تسبيح و حتي هردو ، حقي براي او ثابت نيست و ديگران مي توانند بردارند و در آن مكان نماز بخوانند.⁶
5. بين گذاشتن رحل و آمدن فرد نبايد فاصله زياد باشد، به طوري كه آن مكان معطّل بماند، پس اگر رحلي بگذارد و برود و برنگردد در صورتي كه بدون برداشتن نتوان در آن محل نماز خواند، ديگران مي توانند آن را بردارند، ولي كسي كه آن را بر مي دارد ضامن نگهداري آن است تا صاحبش برگردد.⁷
6. اگر شخصي كه در جايي از مسجد يا حرم نشسته است، برخيزد و از آن محل صرفنظر كند، حتي اگر رحلي گذاشته و رحل را بر ندارد، ديگران مي توانند آن جا را بگيرند. ولي تصرف در رحل او جايز نيست، مثلاً نمي توانند بر سجاده او نماز بخوانند.⁸
7. اگر شخصي در مسجد جهت نماز جماعت رحل گذاشته و بيرون رفته و جماعت بر پا شده و صاحب رحل مراجعه نكرده است بعد از منعقد شدن نماز جماعت، احتياط آن است كه تا امام به ركوع ركعت اول نرفته جاي او را اشغال نكنند.⁹

بردن مهر و قرآن مسجد و حرم
بردن مهر و قرآن و كتاب هاي دعاي مساجد و حرم هاي مطهّر جايز نيست و چنانچه كسي عمداً يا سهواً برده باشد، بايد به جاي آن برگرداند.¹⁰


پي نوشت ها:
1. توضيح المسائل، م 913
2. تحرير الوسيله، ج 2 ، كتاب اجياء الموات و المشتركات ، ص 214 ، م 15
3. توضيح المسائل، م 2545
4. توضيح المسائل، م 868
5. رحل = اثاث و وسايل؛ مانند سجاده ، عبا و ...
6. تحرير الوسيله، ج 2 ، ص 215 ، م 17
7. همان، ص 215
8. همان، ص 214 و 215 ، س 16 و 18
9. مجمع المسائل، ج 1 ، ص 135 ، س 32
10. استفتاآت، ج 2 ، ص 345 ، س 26

منبع: احكام فقهيِ سفرِ زيارتي عتبات؛ محمدحسين فلاح زاده