از جمله اعمالي كه در عصر حاضر سبب توهين ديگران به مذهب تشيّع شده و سابقه تاريخي و توجيه عقلاني ندارد قمه زني يا تيغ زني است. اين عمل در فتاواي بسياري از فقها حرام شمرده شده كه به برخي از آنها اشاره مي شود.
س : قمه زني و سينه زني با بدن برهنه در انظار عمومي چه حكمي دارد؟
امام خميني(قدس سره) : ج) در شرايط و اوضاع كنوني از قمه زدن خودداري شود و عزاداري و سينه زدن مانعي ندارد.1
س : آيا قمه زني به طور مخفي حلال است يا اينكه فتواي شريف جنابعالي عموميت دارد؟
آيت الله خامنه اي: ج) قمه زني علاوه بر اينكه از نظر عرفي از مظاهر حزن و اندوه حساب نمي شود و سابقه اي در عصر ائمه(عليهم السلام) و زمان هاي بعد از آن ندارد و تأييدي هم به شكل خاص يا عام از معصوم(عليه السلام) در مورد آن نرسيده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مي شود، بنابراين در هيچ حالتي جايز نيست.2
س : آيا قمه زني جايز است؟ چنانچه در اين مورد نذري و جود داشته باشد، وظيفه چيست؟
آية الله فاضل لنكراني: ج) با توجه به گرايشي كه نسبت به اسلام و تشيع بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران در اكثر نقاط جهان پيدا شده و ايران اسلامي به عنوان ام القري جهان اسلام شناخته مي شود و اعمال و رفتار ملت ايران به عنوان الگو و بيانگر اسلام مطرح است، لازم است در رابطه با مسائل سوگواري و عزاداري سالار شهيدان حضرت اباعبدالله الحسين(عليه السلام) به گونه اي عمل شود كه موجب گرايش بيشتر و علاقمندي شديدتر به آن حضرت و هدف مقدس وي گردد، پيداست در اين شرايط مسأله قمه زدن نه تنها چنين نقشي ندارد، بلكه به علت عدم قابليت پذيرش و نداشتن هيچگونه توجيه قابل فهم مخالفين، نتيجه سوء برآن مترتب خواهد شد. لذا لازم است شيعيان علاقه مند به مكتب امام حسين(عليه السلام) از آن خودداري كنند و چنانچه در اين مورد نذري وجود داشته باشد، نذر واجد شرايط صحت و انعقاد نيست.3
آية الله مكارم: ج : ... درست است كه اين مراسم ذاتاً مستحب است ولي زنده نگه داشتن آن در مواردي از اوجب واجبات است.
در اينجا لازم مي دانم همه برادران و خواهران ايماني را به چند نكته توجه دهم:
1. بايد همه بكوشند با خالص ترين نيّات در اين مراسم شركت جسته، و قلب و روح خود را در اختيار سالار شهيدان قرار دهند، و به اهداف والاي اين قيام بزرگ تاريخ اسلام و بشريت بيانديشند، و گويندگان عزيز و نويسندگان محترم اهداف مهم اين قيام پربار را تشريح كرده، و سوگواران را به روز به روز با آن آشناتر سازند تا مصداق كامل «عارفاً بحقه» حاصل گردد.
2. برادران و خواهران ايماني بايد خلوص اين مراسم را از اموري كه مخالف شرع اسلام و دستورهاي پيشوايان بزرگ دين است حفظ كنند و از هر كاري كه بهانه به دست دشمنان مي دهد بپرهيزند و نيز از اعمالي مانند قمه زدن و قفل در تن كردن و امثال آن كه رهبر معظّم انقلاب در بيانات پربار خود به آن اشاره نمودند اجتناب جويند. زيرا اين اعمال دست آويزي به دست دشمنان خواهد داد تا كلّ اين مراسم عظيم و سازنده را زير سؤال برند، قمه را بايد بر سر دشمن كوبيد نه بر سر دوست، قفل را بايد بر دهان دشمن زد، نه بر تن دوست، درست است كه انگيزه اين افراد عشق به امام حسين(عليه السلام) و مكتب اوست ولي بايد توجّه داشت كه مقدس بودن انگيزه به تنهايي كافي نيست، بايد نفس عمل هم مقدّس باشد، كيفيّت عزاداري يا بايد در نصوص اسلامي وارد شده باشد و يا مشمول عمومات و اطلاقات ادلّه گردد، و اين گونه كارها مسلّما" نه منصوص است و نه مصداق عزاداري در عرف عقلاً و اهل شرع، به علاوه موانعي نيز از نظر شرع در برابر آن قرار دارد، و به تعبير ديگر نه مقتضي شمول عمومات موجود است و نه مانع، مفقود.
درست است كه جمعي از بزرگان فقهاي شيعه پيشين قدس الله اسرارهم اجازه بعضي از اين امور را در عصر خود به دلايل خاصي داده اند ولي آنها هم اگر در عصر ما و شرايط زمان ما بودند به يقين طور ديگري فتوا مي دادند.
3. بايد توجّه داشت كه هدف اصلي قيام امام حسين(عليه السلام) همانگونه كه در وصيت تاريخي معروف آن حضرت آمده احياي امر به معروف و نهي از منكر بود بر همه عاشقان مكتبش لازم است اين دو فريضه الهي و قرآني را زنده كنند و به امام و پيشواي بزرگشان اقتدا نمايند، و از طريق صحيح و حساب شده با منكرات به مبارزه برخيزند، و با گفتار و اعمال خود معروف را زنده كنند. خداوندا همه ما را از پيروان راستين مكتب آن بزرگوار قرار ده، و مشمول شفاعتش در دنيا و آخرت بنما، آمين يا رب العالمين.4
پي نوشت ها:
1. استفتائات، ج 3 ، ص 583 ، س 42 .
2. رساله اجوبة الاستفتائات، ترجمه فارسي ، ص 326 ، س1461
3. جامع المسائل، ج 1 ، ص 622 ، س 2172 .
4. استفتاء
منبع: احكام فقهيِ سفرِ زيارتي عتبات؛ محمدحسين فلاح زاده
