شيخ مرتضي انصاري در عيد غدير 1214 در شهر دزفول ديده به جهان گشود. مادرش که زني مؤمنه بود، قبل از تولد فرزندش در خواب ديد که امام صادق(عليه السلام) قرآني با جلد طلاکاري شده به او دادند. معبرين خواب، خوابش را به فرزندي عالم و پارسا تعبير کردند. مرتضي پس از گذراندن تحصيلات مقدماتي در زادگاهش در 1232هـ.ق. همراه پدرش محمدامين ـ که از علماي دزفول به شمار مي رفت ـ به کربلا هجرت کرد. مرتضي در کربلا ماند و پدر به دزفول بازگشت. وي در کربلا از محضر شيخ حسين انصاري، شريف العلما، سيد محمد مجاهد و... استفاده کرد. در 1266هـ.ق. شيخ محمدحسن صاحب جواهر در لحظات آخر عمر شيخ مرتضي انصاري را به عنوان مرجع بعد از خود معرفي کرد و در نتيجه پس از فوت صاحب جواهر، زعامت و مرجعيت مردم را برعهده گرفت. شيخ مرتضي انصاري براي کسب فيض از علماي ديار ديگر به شهرهاي بروجرد، اصفهان، کاشان، ري و مشهد هجرت کرد و چند صباحي در اين شهرها ماندگار شد و سپس به نجف بازگشت.
ميرزا حبيب الله رشتي، شيخ انصاري را مي ستايد و درباره او مي فرمايد: «شيخ سه چيز ممتاز داشت؛ علم، رياست و تقوا. رياست را به ميرزا محمدحسن شيرازي، علم را به من داد و تقوا را با خود به گور برد.»
شيخ اعظم انصاري در 18 جمادي الثاني 1281 در 67 سالگي دار فاني را وداع گفت. پيکر پاکش را پس از تشييع در حجره غربي، متصل به باب قبله صحن اميرالمؤمنين به خاک سپردند.

منبع: ره توشه عتبات عاليات؛ جمعي از نويسندگان