شهر كوفه چند مسجد دارد كه هر يك اهميت خاصي دارند. در اين جا مهم ترين مسجدهاي اين شهر به اختصار توصيف مي شود.

مسجد كوفه
تصويري قديمي از مسجد كوفه يكي از آثار مهم و زيارتي كوفه، مسجد تاريخي اين شهر است. اين مسجد شايد نخستين بنايي باشد كه به هنگام احداث شهر برپا كردند، زيرا وقتي سعد بن ابي وقاص اين منطقه را براي استقرار دائم سپاهيان و غازيان در نظر گرفت، نخستين اقدام او بناي مسجدي براي عبادت مردم بود. آنان ابتدا نقشه مفصل و جامعي براي بناي مسجد كشيدند و بر آن اساس مسجد را، كه محور و مركز اصلي شهر بود، ساختند. محدوده مسجد را با تيراندازي يك تيرانداز تعيين كردند كه در چهار سمت تير انداخت.1 دليل اين كار آن بود كه مي خواستند مساحت بسيار زيادي را به مسجد اختصاص دهند به گونه اي كه همه جنگجويان و ساكنان اين منطقه، كه به چهل هزار نفر مي رسيد، براي نماز در آن جا حضور يابند. براي مطالعه بيشتر به اين بخش مراجعه نماييد.

مسجد سهله
يكي از مسجدهاي مهم و با فضيلت كوفه مسجد سهله يا سهيل است. اين مسجد منزل گاه و عبادت گاه بسياري از پيامبران از جمله حضرت ابراهيم(عليه السلام)، ادريس(عليه السلام)، خضر(عليه السلام)، و جايگاه برخي از امامان شيعه از جمله مقام امام صادق(عليه السلام)، امام سجاد(عليه السلام) بوده است و براساس روايت امام صادق(عليه السلام)، حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) پس از ظهور در آن جا ساكن خواهد شد». براي مطالعه بيشتر به اين بخش مراجعه نماييد.

مسجد صعصة بن صوحان
در صد متري مسجد سهله، مسجدي است كه در آن يكي از صحابه رسول خدا(صلّي الله عليه وآله) و يار باوفاي امام علي(عليه السلام) و امام حسين(عليه السلام)، صعصعة بن صوحان، خاك شده است. او در جنگ هاي جمل و صفين در كنار امام علي(عليه السلام) حضور داشت و در دوران معاويه وادار شد روي منبر رود و علي(عليه السلام) را دشنام دهد اما او علي(عليه السلام) را به نيكي ياد كرد و برمعاويه لعنت فرستاد و معاويه نيز او را به بحرين تبعيد كرد تا در آن جا وفات يافت. بناي مسجد صعصعه در 1387 ق بازسازي شده و 160 متر مربع مساحت دارد.

مسجد زيد بن صوحان
زيد، برادر صعصعه، از صحابه رسول خدا(صلّي الله عليه وآله) و امام علي(عليه السلام) بود. او در جنگ نهاوند حضور يافت و ابتدا يكي از دستانش را قطع كردند. او با همان حال به جنگ ادامه داد تا در ركاب مقتدايش به شهادت رسيد. مسجدي در جنوب مسجد سهله به نام اين صحابه بزرگوار وجود دارد كه خود آن را بنا كرده است. بناي اصلي آن تخريب شده و در 1395ق بناي جديدي به جاي آن ساخته اند. اين مسجد 165 متر مربع مساحت دارد.

مسجد حمراء
گويند اين مسجد محل دفن حضرت يونس است و برخي هم گفته اند: « اين جا محلي است كه ماهي، يونس را از شكم خود بيرون انداخت ». در اين خصوص از امام علي(عليه السلام) روايتي نقل است كه فرموده اند: « مسجد حمراء در جاي بستاني است كه قبر برادرم يونس بن متي در آن جا است ». امير المؤمنين(عليه السلام) در اين مكان نمازگزارده اند.
حمراء به معناي سرخ گون است. در صدر اسلام به موالي و ايرانيان، حمراء مي گفتند، آنان عمدتاً در سپاه مختار به عنوان نيروي داوطلب او حضور يافته بودند.

مسجد جُعفي
اين مسجد، بر حسب روايتي، شاهد عبادت و نماز امام علي(عليه السلام) بوده است. منظور از جعفي قبيله جعفي است كه جابر بن يزيد جعفي، از راويان و اصحاب امام باقر، از ميان آن قبيله برخاسته است.

مسجد بني كاهل
به مسجد امير المؤمنين نيز معروف است و امام علي(عليه السلام) و امام صادق(عليه السلام) در اين مسجد نماز گزارده اند. امروزه از آن جز پايه و بخشي از مأذنه چيزي باقي نمانده است. بني كاهل بن اسد بن خزيمه تيره اي از بني اسد هستند.

در كوفه مسجدهاي ملعونه اي هم بود كه امروز اثري از آن ها نيست از جمله مسجد ثقيف، متعلق به مغيرة بن شعبه از ياران معاويه و راويان حديث هاي جعلي؛ مسجد اشعث، متعلق به اشعث بن قيس كندي، از ياران سياسي و فرصت طلب امام علي(عليه السلام)، كه پنهاني با معاويه ارتباط داشت. وي كارنامه مطلوبي از خود در حمايت از امام علي(عليه السلام) برجا نگذاشت؛ مسجد شبث بن ربعي كه از ياران عبيد الله بن زياد و جزو خوارج بود و در حادثه كربلا نيز حضور داشت.

منبع: عتبات عاليات عراق؛ دكتر اصغر قائدان